Rabu, 23 Mei 2012

Njawani

RISALAH SRI SUSUHUNAN MAGELANG HADININGRAT KEPADA LUTFI PUTRA SYARIFUDIN PUTRA SAHAK PUTRA JAMAL

Bismillah,

Alhamdulillah solatan wa salaman katsiron ala khoiril anam, Muhammad saw wa alihi wa ashabihi abshoi’n. wa ba’d

ebagai seorang asli Jawa, aku tentu punya tekad untuk paling tidak mengenal dengan adat budaya yang tidak bertentangan syariat. Ya, paling tidak dari segi bahasa, malah aku juga sering tampil dalam beberapa acara kejawen (acara dengan basic adat jawa, bukan klenik lho). Aku senang sekali dengan anak masa kini yang ada ketertarikan dengan budaya Jawa, dan kamu kayanya suka dengan adat jawa itu. Makanya sedikit aku ingin berbagi bagaimana orang jawa itu dalam berperilaku menurut adat Jawanya, sehingga ia betul2 dikatakan Njawani…alias betul2 menampilkan image jawa. Oke, mari simak.

Adapun bahasa pengantarnya aku dahulukan bahasa jawa alus, walau banyak pula orang jawa yang Oon dalam memahami gaya bahasa ini, namun gaya bahasa ini masih dalam kategori bahasa umum, bukan bahasa Kawi seperti yang sering aku pakai dalam acara2 kejawen.

“ Amrih saged kasebat, piyantun jawi ingkang njawani, pramila kedah nggatosaken wewaler ingkang kadi katur mekaten”. Maksudnya, supaya dapat disebut sebagai orang jawa yang dianggap mampu menjunjung martabat diri dalam kejawaan haruslah memperhatikan pedoman2 sebagai berikut’ :

  1. Swara, kedaling lisan kedah kagladhi, supados saged langkung cetha medaling swanten. Para pamedhar sabda kedah mapanaken utawi ngginaaken swanten ingkang awrat, cekapan, utawi inggil trep kaliyan swantenipun gendhing (menawi wonten). Maksudnya. Dalam segi suara/ pengucapan,pengucapan lisan seorang jawa harus mampu jelas, tidak ngambang. Dalam pidato, kita harus mampu menempatkan suara yang berat, pertengahan atau ringan sesuai dengan irama nada, atau intonasi situasi yang tepat. Dikatakan gending, dimaksudkan adalah membantu ketika hendak menggunakan suara berat, tengah dan ringan. Ingat bahwa corak masing2 suara tiap2 orang itu beda, akan tetapi yang memiliki wibawa adalah ia yang mampu mengolah suara. Seperti para dhaalang, dsb
  2. busana/ ageman. Ajining dhiri saka lathi ajining sarira gumantung saka busana. Ateges anngenipun ngadi busana kedah kajumbuhaken kaliyan kaperluanipun. Wonten satunggaling pangandikanipun Kanjeng Sri Susuhunan Pakoebuwana IV ingkang sampun kasabdaaken dhumateng para sentana saha karabat keratin kasunanan Surakarta Hadiningrat, inggih punika: “ Nyandhang manganggo iku dadiya sarana hamemangun manungsa njaba lan njero, marmane pantesen manganggonira, trapna traping panganggon, chundukna marang kahananing badanira, wujud lan wernane jumbuhna kalawan dedeg piadeg lan pakulitan”, artinya : Busana/ pakaian . Harga diri itu karena olah lisan kita, sedang kehurmatan jasad/ badan kita itu terlihat juga dari pakaian bagaimana kita berbusana, artinya busana harus disesuaikan dengan situasi. Ada satu dhawuh “sabda:” dari Kanjeng Sri Susuhunan Pakubuwana IV yang disabdakan kepada para punggawa dan sahabat keraton kasunanan Surakarta Hadiningrat yaitu “ Berbusana dan berpakaian itu bisalah menjadi sarana membangun manusia dari dalam jiwa dan raga, untuk itu paskanlah busana kamu. Cocokkan sesuai kaidah berbusana,sesuaikan dengan keadaan kamu, bentuk dan warnanya cocokkan dengan bentuk badan dan dan warna kulit”
  3. AbdiDalem021010Subasita/ trapsila. Tata krami kedah kagatosaken estu, saengga saged handamel renaming ingkang mriksani, langkung sae kanthi prasaja kemawon. Manteb, anteng ananging mboten kaken. Artinya “ tatakrama dalam adapt jawa itu sangat perlu diperhatikan supaya orang yang memperhatikan dapat merasa senang. Akan lebih baik dengan kelakuan yang bersahaja, mantab, hening, tapi bukan seperti dibuat2 sehingga terlihat kaku.
  4. Basa lan Sastra. Ngawujudaken kabetahan ingkang baku tumrap piyantun jawi, ingkang satuhu kedah kaginaaken kathi sintaksis, midherek empan lan papan.pamilihing tembung ingkang karonce dados ukara ingkang trep, luwes, sae, wusana sekeca kamirengaken ing asanes. Kanthi pangertosan ingkang sae babagan basa twin sastra, kita saged ndhapuk mocap, tembung, ukara saha wacana kanthi leres twin laras. Laras ateges, kita kedah saged ngrantam saha mbabar pangucap trap kaliyan kawontenan saha swasana. Leres, tegesipun kita kedah saged ngginaaken basa trep kaliyan paramasastranipun. Artinya, Bahasa dan sastra. Mencerminkan kebutuhan yang pokok bagi orang jawa yang betul2 harus diperhatikan dengan seksama agar sesuai dengan sintaksis. Dengan siapa berbicara dan dalam suasana apa ia berbicara. Pemilihan kata yang dirangkai menjadi kalimat yang baik, luwes, bagus agar enak didengar oleh orang lain. Dengan pemahaman yang baik, bab sastra dan bahasa, kita dapat membentuk pelafalan, kata, kalimat dan pembawaan dengan benar dan harmonis. Laras / harmonis artinya kita harus mampu menggunakan bahasa sesuai dengan keadaan dan suasana. Benar/ leres artinya kita harus menggunakan bahasa jawa sesuai dengan tata baku sastra/ tata bahasanya

Cukup semene wae mugya tansah pinanggih rahayu nir bya nir sambekala, amung puji dhumateng Gusti Alloh swt, dhimas lutpi tansah bisa hanetepi menggah kewajibaning agesang, nembah mrang Kang Maha Siji, Yo Alloh Ta’ala.

Kangmas ira kang pidalem ing Kasuhunan Magelang Hadiningrat tansah nyadhong panyaruwenira ing babagan olahing tyas mrih bisa nggayuh kamulyaning urip, wiwit alam dunya tumujweng alam kelanggengan. Mung weling kangmas ira saka tanah jawa, ojo gampang sira munggel ing pengarep2ing Gusti Alloh, sahengga bisa dadi piyayi kang misuhur. Luhur ing babagan ilmu sejati, yo agama islam kang pinuji. Amiien

(artinya, cukup sekian saja, moga kita senantiasa dalam keselamatan jauh dari mara bahaya, doa puji kita hanya kepada Alloh, lutpi moga2 bisa melaksanakan kewajiban mahluk, yaitu beribadah kepada Yang Maha Satu, Ya Alloh Ta’ala

aku, kaka jauh mu yang berada di Kasuhunan Magelang Hadiningrat senantiasa menerima/ menunggu nasehatmu dalam bab olah hati, agar bisa menggapai kemuliaan hidup dari dunia sampai alam baqo’. Aku hanya berpesan, jangan mudah putus asa dari rahmatNya, sampai kau menjadi manusia yang tinggi “maaf..bukan maksud mengejek, tapi dalam foto itu kamu emang kurang tinggi..hehe” luhur dalam berbudi, dan berilmu sejati, yaitu islam yang terpuji. Amiien.

.L.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar